Przypisy

Pedro Mateo — opiewał Henryka IV. Patrz: Criticon, P. III, Cris. 12, p. 376. [przypis autorski]

P. E. Geller, Must copyright be for ever caught between marketplace and authorship norms?, [w:] B. Sherman, A. Strowel, Of authors and origins. Essays on copyright law, Oxford 1994, s. 167. [przypis autorski]

Pelagia noctiluca — zwierzątko połyskujące nocą na morzu [meduza świecąca; red WL]. [przypis autorski]

Peleda (z litew. pelėda) — sowa. [przypis autorski]

Pember Reeves podaje… — Das politische Wahlrecht der Frauen in Australien, Lipsk 1904. [przypis autorski]

penaty częściéj już mieszkały przy kuchni niżeli na poczestném miejscu domu — w wielu domach Pompei. [przypis autorski]

Peninsula del crocodilo — Wyspa krokodylów. [przypis autorski]

Penn jest prawdziwym Likurgiem — William Penn, założyciel Pensylwanii w Ameryce (1644–1713). [przypis autorski]

perdykoza — nurek czubaty. [przypis autorski]

peregrynacja — podróż. [przypis autorski]

Pere Sool — O. Sool, częściej nazywany w innych źródłach „Sohl”, Jezuita, spowiednik króla, z rodu Niemiec (Urk. u. Act. IX, str. 377, 388 i t. d.). [przypis autorski]

Pergrubie (mit. litew.) — bogini wiosny, kwiatów [Pergrubrijus a. Pergrubius był też męskim bóstwem wiosny. Na jego cześć 22 marca składano ofiary ze zwierząt. Red. WL]. [przypis autorski]

periplus — ze starogreckiego: „opłynięcie dookoła”, rodzaj pieśni nawigacyjnej dla statków, które pływały przy brzegach w starożytnej Grecji i Rzymie. [przypis autorski]

perliczy — od: perlica, perliczka. [przypis autorski]

per longum, latum (łac.) — długo i szeroko. [przypis autorski]

Permashwar — Bóg. [przypis autorski]

per pedes apostolorum — piechotą (łac.). [przypis autorski]

perskie szczęty — La guerre de Darius fils d'Hystaspes [fr.: wojna Dariusza, syna Hystaspesa; red. WL]. [przypis autorski]

Persowie nie byli żeglarzami, i sama ich religia tłumiła w nich wszelką myśl o handlu morskim. — Aby nie kalać żywiołów, nie żeglowali po rzekach. Dziś jeszcze nie mają handlu morskiego i uważają za bezbożników tych, co puszczają się na morze. [przypis autorski]

perspektywa — dalszy widok, — tutaj: nadzieję. [przypis autorski]

Per todos los santos — Na wszystkich świętych! [przypis autorski]

perystyl — Perystyl był to salon starożytnych. Domy ich po większej części składały się z ciągu komnat idących jedna za drugimi tak, że stanąwszy w vestibulum, tj. u wejścia, najczęściej ciasnego, można było od razu przejrzeć aż do viridarium, czyli ogrodu zwykle kończącego dom z drugiej strony. Zaraz po vesibulum następowało atrium, czyli sień, w której niewolnicy siedzieli i goście podrzędni przyjmowani byli. To vestibulum, pośrodku którego było impluvium, czyli sadzaweczka okrągła lub kwadratowa na zbieranie się wody deszczowej, otoczone było małymi izdebkami sypialnymi; przez otwór nad impluvium wchodziło światło dzienne. Dalej było tablinum, czyli podłużna sala, wystrojona w kosztowności domu; za nią dopiero perystyl, kwadratowa przestrzeń otoczona zwykle kolumnami, zwykle bez dachu, przeznaczona przechadzce i rozmowom; potem następował triclinium, czyli pokój jadalny, połączony z viridarium lub często w samym viridarium, gdzie stały posągi, kwiaty, krzewy. Ten cały ciąg komnat był na oko jako jeden korytarz długi, urozmaicony tylko występującymi się ściany, posagami, freskami, ołtarzami bogów domowych w vestibulum, bogów innych w perystylu i w viriadarium. Izdebki, w których mieszkali niewolnicy, w których spali panowie, kuchnia, spiżarnia itd. były tylko przydatkowymi ciupkami do tego korytarza głównego, z obu stron ciągnącymi się przy nim. Rozumie się, że w Rzymie i że w Pałacu Cezarów wszystkie części domu nabyły większych proporcji — ale w ruinach Pompei ten tylko korytarz główny przeznaczony na publiczność domowego życia, to jest na przyjmowanie gości, na biesiadę itd. jest obszernym i pięknym, reszta złożona z pokojów ciasnych, niskich, słowem z ciupek. [przypis autorski]

peszna — Pyszna. [przypis autorski]

peteliškė — atalanta. [przypis autorski]

Peter (czyt. Piter) Pan — chłopiec, który nie chciał rosnąć. [przypis autorski]

Peters (…) zapewniał w rozmowie z korespondentem jakiejś gazety zagranicznej… — Mielgunow, op. cit., s. 7. [przypis autorski]

Petrażycki, [w:] Materiały komisji kodyfikacyjnej Rzeczypospolitej Polskie…, s. 158. [przypis autorski]

petrele — ptaki morskie, które najchętniej latają podczas największej burzy. [przypis autorski]

Petrus Hispanus (Pedro Juliâo Rebello) — ur. 1226, późniejszy papież Jan XXI, um. 1277. Prócz dzieł medycznych napisał podręcznik logiki: Summulae logicales, złożony z 7 traktatów: 1) De enunciatione, 2) De universalibus, 3) De praedicamentis, 4) De syllogismo, 5) De locis dialecticis, 6) De fallaciis, 7) De terminorum proprietatibus. [przypis autorski]

p. Eugenia Weber, wydała po polsku dwie niepospolicie interesujące broszury o roli literatury i sztuki w państwie sowieckim — Pisarz sowiecki i Arsenał bez broni, odbitki z kwartalnika „Verbum”, nr 1 i 2 z 1936. [przypis autorski]

pewien antysemicki autor — H.S. Chamberlain: Podstawy XIX wieku. [przypis autorski]

pewien cnotliwy wojewoda w Sejmie polskim — wojewoda poznański, ojciec króla polskiego, księcia Lotaryngii [Rafał Leszczyński; przyp. tłum.]. [przypis autorski]

Pewien lud długo brał za wolność obyczaj noszenia długiej brody — Moskale nie mogli ścierpieć tego, że car Piotr kazał je im obciąć. [przypis autorski]

pewien młody niemiecki misjonarz (…) napaściom — autentyczne. [przypis autorski]

Pewien neapolitański autor — D. Dominico Paglietta [zdaniem M. Martineau owym domniemanym autorem jest Domenico di Fiore, adwokat (paglietta) neapolitański, przyjaciel Stendhala; Red. WL]. [przypis autorski]

Pewien szalbierz, mieniący się Konstantynem Dukasem, wzniecił w Konstantynopolu wielki bunt. Ujęto go i skazano na chłostę; że jednak obwinił znaczne osoby, skazano go, jako oszczercę, na spalenie — Historia Nicefora, patriarchy konstantynopolitańskiego. [przypis autorski]

pewien zarodek dobra (…) owa resztka wolnej istoty, która umożliwia kobiecie głuche poczucie swego przeznaczenia — Por. rozdz. XII. [przypis autorski]

Pewien znajomy mój, człowiek wielce wykształcony (…) imponuje to ludziom ogromnie — E. Orzeszkowa, Excelsior, „Tygodnik Ilustrowany” 1897, nr 40. [przypis autorski]

Pewna republika włoska trzymała wyspiarzy pod swą władzą: ale jej prawo polityczne i cywilne było w stosunku do nich wadliwe. Każdy przypomina sobie ów akt amnestii, który głosi, iż nie będzie się ich już skazywać na kary cielesne wedle wiedzy i sumienia gubernatora — Z 18 października 1738, drukowany w Genui u Franchellego. Vietamo al nostro general governatore in detta isola di condannare in avenire solamente ex informata conscientia persona alcuna nazionale in pena afflittiva: potro ben si far arrestare et incarcerare le persone che gli saranno sospette; salvo di renderne poi a noi conto sollecitamente (Art. VI). [przypis autorski]

Pewnego dnia książę Satni… spoczął na jej hebanowym łożu, wykładanym kością słoniową. — historyjka autentyczna. [Historia o Setne-Chaemwese zauroczonym piękną Tabubue, jedna z cyklu opowieści o tym bohaterze, pochodzi z papirusu z przełomu II–I w. p.n.e. Red. WL]. [przypis autorski]

pewnemu Szkotowi, który pozwala sobie stanowić prawidła smaku i krytykuje najwspanialsze ustępy z Racina, nie umiejąc po francusku — Ów pan Home, wielki sędzia szkocki, uczy właściwego sposobu wyrażania się bohatera w tragedii; oto niepospolity przykład jaki przytacza z tragedii Henryk IV boskiego Szekspira. Boski Szekspir wprowadza milorda Falstafa, który wziąwszy świeżo do niewoli kawalera Jana Coleville, przedstawia go królowi: „Panie, oto on, oddaję ci go; błagam Waszą Dostojność, aby kazała wciągnąć ten fakt między inne zdarzenia dzisiejszego dnia lub też, dalibóg, pomieszczę go w balladzie z moim portretem na czele: będzie tam Coleville, jak mi całuje stopy. Oto, co zrobię, panie, jeżeli nie uczynisz mojej sławy tak błyszczącą jak pozłacany miedziak; i wówczas ujrzysz, jak na samym firmamencie chwały zaćmiewam twój blask, niby księżyc zaciera jasność przygasłych węgli, nie większych przy nim niż główki od szpilki”.  Takie to niedorzeczne i obskurne brednie, bardzo częste u boskiego Szekspira, podsuwa nam pan Jan Home jako wzór dobrego smaku i wymowy w tragedii. Ale w zamian Ifigenia i Fedra Racine'a wydają się panu Home nadzwyczaj śmieszne. [przypis autorski]

pewnie umrę ze śmiechu — Fröhlich istotnie ze śmiechu umarł w Warszawie, zob. Dr. Vehse. [przypis autorski]

Pewni pijacy z Samos… — pochodzili z innej wyspy, delikatność mowy naszej nie pozwala jej jednak nazwać przy tej sposobności. [Plutarch mówi w Powiedzeniach spartańskich, że pochodzili z wyspy Chios. W języku francuskim nazwa ta mogłaby nasunąć trywialną grę słów, której Russo wolał uniknąć; przyp. tłum.]. [przypis autorski]

P. F. Bassen, cytat za: K. Scott, Art and Industry: A Contradictory Union: Authors, Rights and Copyrights during the Consulat, „Journal of Design History”, Vol. 13, No. 1 (2000), s. 8. [przypis autorski]

P. Gancarczyk, Muzyka wobec rewolucji druku. Przemiany w kulturze muzycznej w XVI wieku, Toruń 2011, s. 139. [przypis autorski]

P. Gancarczyk, Muzyka wobec rewolucji druku. Przemiany w kulturze muzycznej w XVI wieku, Toruń 2011, s. 13. [przypis autorski]

P. Gancarczyk, Muzyka wobec rewolucji druku. Przemiany w kulturze muzycznej w XVI wieku, Toruń 2011, s. 152. [przypis autorski]

P. Gancarczyk, Muzyka wobec rewolucji druku. Przemiany w kulturze muzycznej w XVI wieku, Toruń 2011, s. 153. [przypis autorski]

P. Gancarczyk, Muzyka wobec rewolucji druku. Przemiany w kulturze muzycznej w XVI wieku, Toruń 2011, s. 214. [przypis autorski]

P. Gancarczyk, Muzyka wobec rewolucji druku. Przemiany w kulturze muzycznej w XVI wieku, Toruń 2011, s. 232. [przypis autorski]

P. Gancarczyk, Muzyka wobec rewolucji druku. Przemiany w kulturze muzycznej w XVI wieku, Toruń 2011, s. 245. [przypis autorski]

P. Gancarczyk, Muzyka wobec rewolucji druku. Przemiany w kulturze muzycznej w XVI wieku, Toruń 2011, s. 259, przypis 1. [przypis autorski]

P. Gancarczyk, Muzyka wobec rewolucji druku. Przemiany w kulturze muzycznej w XVI wieku, Toruń 2011, s. 259. [przypis autorski]

P. Gancarczyk, Muzyka wobec rewolucji druku. Przemiany w kulturze muzycznej w XVI wieku, Toruń 2011, s. 25. [przypis autorski]

P. Gancarczyk, Muzyka wobec rewolucji druku. Przemiany w kulturze muzycznej w XVI wieku, Toruń 2011, s. 266. [przypis autorski]

P. Gancarczyk, Muzyka wobec rewolucji druku. Przemiany w kulturze muzycznej w XVI wieku, Toruń 2011, s. 273. [przypis autorski]

P. Gancarczyk, Muzyka wobec rewolucji druku. Przemiany w kulturze muzycznej w XVI wieku, Toruń 2011, s. 32. [przypis autorski]

P. Gancarczyk, Muzyka wobec rewolucji druku. Przemiany w kulturze muzycznej w XVI wieku, Toruń 2011, s. 58. [przypis autorski]

P. Gancarczyk, Muzyka wobec rewolucji druku. Przemiany w kulturze muzycznej w XVI wieku, Toruń 2011, s. 80. [przypis autorski]

P. Gancarczyk, Muzyka wobec rewolucji druku. Przemiany w kulturze muzycznej w XVI wieku, Toruń 2011, s. 89. [przypis autorski]

P. Gancarczyk, Muzyka wobec rewolucji druku…, s. 133. [przypis autorski]

P. Gancarczyk, Muzyka wobec rewolucji druku…, s. 140. [przypis autorski]

P. Gancarczyk, Muzyka wobec rewolucji druku…, s. 153. [przypis autorski]

P. Gancarczyk, Muzyka wobec rewolucji druku…, s. 166. [przypis autorski]

P. Gancarczyk, Muzyka wobec rewolucji druku…, s. 20. [przypis autorski]

P. Gancarczyk, Muzyka wobec rewolucji druku…, s. 21. [przypis autorski]

P. Gancarczyk, Muzyka wobec rewolucji druku…, s. 227. [przypis autorski]

P. Gancarczyk, Muzyka wobec rewolucji druku…, s. 230. [przypis autorski]

P. Gancarczyk, Muzyka wobec rewolucji druku…, s. 231. [przypis autorski]

P. Gancarczyk, Muzyka wobec rewolucji druku…, s. 235-236. [przypis autorski]

P. Gancarczyk, Muzyka wobec rewolucji druku…, s. 235 oraz 273, W. Carroll, Whose Music is it Anyway?…, s. 1477. [przypis autorski]

P. Gancarczyk, Muzyka wobec rewolucji druku…, s. 239. [przypis autorski]

P. Gancarczyk, Muzyka wobec rewolucji druku…, s. 244. [przypis autorski]

P. Gancarczyk, Muzyka wobec rewolucji druku…, s. 245. [przypis autorski]

P. Gancarczyk, Muzyka wobec rewolucji druku…, s. 247. [przypis autorski]

P. Gancarczyk, Muzyka wobec rewolucji druku…, s. 259 oraz 268. [przypis autorski]

P. Gancarczyk, Muzyka wobec rewolucji druku…, s. 268. [przypis autorski]

P. Gancarczyk, Muzyka wobec rewolucji druku…, s. 61 oraz 267. [przypis autorski]

P. Gancarczyk, Muzyka wobec rewolucji druku…, s. 72. [przypis autorski]

P. Gancarczyk, Muzyka wobec rewolucji druku…, s. 75. [przypis autorski]

P. Gancarczyk, Muzyka wobec rewolucji druku…, Toruń 2011, s. 259. [przypis autorski]

Philo Judaeus — ur. w II połowie I w. przed Chr., potomek znakomitej rodziny, żył w Aleksandrii um. ok. 50 r. po Chr. Ważniejsze dzieła: Libellus de opificio mundi, De aeternitate mundi, Libri antiquitatum, Quaestiones (…) in genesin, De Essaeis, De mundo. [przypis autorski]

P. H. Nicklin za: D. Saunders, Authorship and copyright, London 1992, s. 161. [przypis autorski]

„Pianino posiadające dodatkowo mechanizm umożliwiający odtwarzanie utworów ze specjalnych rolek papieru. Na rolce papieru utwór był zapisany w postaci małych dziurek, przez które przedostawało się powietrze sterujące mechanizmem młoteczków instrumentu. Instrument był znany od XIX wieku, również w XX wieku”. http://pl.wikipedia.org/wiki/Pianola (dostęp 13.06.2014). [przypis autorski]

pić, bić się i puszyć się do ostatecznych granic możliwości (…) ratunek na nieprzyjemny podświadomy podkład poczucia własnej małości — dziś też jest picie wprost niesamowite, tylko miejsce bicia się zajęły: sport rekordowy (każdy przecie może być ostatecznie Bronkiem Czechem, ale nie każdy Bronkiem Linke: patrz mój artykuł w „Tygodniku Ilustrowanym”, luty 1936 r.), dancing, bridge i radio. Nikt dziś nie zdaje sobie sprawy z fatalnych skutków tych czterech demonów współczesnego życia. Szczególnie ostatnie zatłamsza swym hałasem resztki inteligencji i czasu potrzebnego do zajęcia się czymś istotnie pożytecznym. [przypis autorski]

pić i hulać w najbliższych wentach — Wenta znaczy karczma, tienda zaś to, co nasza restauracja. [przypis autorski]

pięćdziesiąt tysięcy stóp sześciennych — około 1700 metrów sześciennych. [przypis autorski]

Piękna pokutnica (…) motyw hiszpańskiego teatru — obacz hiszpańskie i duńskie romance z XIII w.; smakowi francuskiemu wydałyby się płaskie lub nieokrzesane. [przypis autorski]

piękne inną pięknością — jest to korzyść tych, którzy „są w modzie”. Nie dbając na skazy urody już znane i w niczym nieszkodzące wyobraźni, ludzie chwytają się jednej z tych trzech piękności: 1. u ludu — pojęcie bogactwa; 2. w świecie — pojęcie materialnego lub moralnego wykwintu; 3. na dworze — pojęcia: „Chcę podobać się kobietom”. Prawie wszędzie połączenie tych trzech pojęć. Szczęście związane z pojęciem bogactwa łączy się z subtelną przyjemnością zawartą w pojęciu wykwintu, a wszystko ściąga się do miłości. W ten czy inny sposób wyobraźnia daje się porwać nowości. Można się zakochać w człowieku bardzo brzydkim, nie myśląc o jego brzydocie, z czasem zaś brzydota jego staje się pięknością. W Wiedniu w r. 1788 pani Vigano, tancerka, „kobieta w modzie”, zaszła w ciążę; niebawem damy zaczęły nosić małe brzuszki à la Vigano. Dla tej samej przyczyny, tylko na odwrót, nic okropniejszego nad przestarzałą modę. Zły smak to utożsamiać modę, która żyje jedynie odmianą, z pięknem trwałym, owocem danego ustroju społecznego w danym klimacie. Modny budynek za dziesięć lat będzie przestarzały; mniej będzie raził za dwieście lat, kiedy zapomną o modzie. Kochankowie są bardzo niedorzeczni, że myślą tyle o ubraniu: kiedy ktoś widzi przedmiot ukochania, ma co innego do roboty niż troszczyć się o jego strój; patrzy się na kochanka, ale się go nie ogląda, powiada Rousseau. Jeżeli się go ogląda, oznacza to kaprys, a nie miłość. Tryumfalna piękność niemal razi w ukochanej kobiecie; nie o jej piękność chodzi, chciałoby się, aby była tkliwa i oddana. Strój ma w miłości znaczenie jedynie dla młodych dziewcząt, które surowo strzeżone w domu zakochują się często oczyma. Słowa L., 15 września 1820. [przypis autorski]

Pięknie brat powiedział (…) pianą mydlaną — K. Irzykowski, Dzienniki (rękopis, 28 X 1891). [przypis autorski]

pięknym życiorysie mistrza, który w trzech wydał językach — wszystkie trzy wydania włoskie, francuskie i polskie wyszły w Turynie u V. Bona. [przypis autorski]

piérwsi i najgorliwsi uczniowie w Rzymie, których imiona przechowały nam dzieje: Prisca i Aquila… — Listy do Rzymian 16 [właśc.: List do Rzymian 16, 3–16]. [przypis autorski]

Piérwsza to chrześcijańka o któréj w historyi znajdujemy tak szczegółową wzmiankę — zdaje się nam, że się nie mylemy uznając ją chrześcijanką, ale wykład ten jest nasz własny [przypuszczenie takie jako pierwszy wysunął w XVI w. flamandzki filolog i historyk Justus Lipsius, po nim przyjęło ten pogląd wielu badaczy]. [przypis autorski]

piętno nowoczesności — Cz. Jankowski w przedmowie do antologii Młoda Polska w pieśni, Warszawa 1898. [przypis autorski]

piechota zaporoska — wbrew ogólnemu mniemaniu dzisiejszemu Beauplan twierdzi, iż piechota zaporoska niezmiernie przewyższała jazdę. Wedle Beauplana 200 Polaków rozbijało z łatwością 2000 jazdy zaporoskiej, ale natomiast 100 pieszych Kozaków mogło długo bronić się z zakopu tysiącowi Polaków [Beauplan, Guillaume le Vasseur de (1600–1675) — francuski inżynier wojskowy i kartograf, twórca szczegółowych map ziem polskich, autor Opisu Ukrainy]. [przypis autorski]

Pieniądz jest to znak, który przedstawia wartość wszystkich towarów. Bierze się jakiś metal, aby znak był trwały, aby się mało zużywał, i aby bez zniszczenia dało się go dzielić — sól, którą się posługują w Abisynii, ma tę wadę, że się niszczy ustawicznie. [przypis autorski]

pierdółka — prostackie gadanie. [przypis autorski]

pierdzigryczka — człowiek ślamazarny. [przypis autorski]

piernacz — buława pułkownikowska kozacka, która zastępowała między Kozakami list żelazny [czyli dawała okazicielowi prawo swobodnego przejazdu i nietykalność Red. W.L.]. [przypis autorski]

Pierwotny tekst konwencji berneńskiej, http://global.oup.com/booksites/content/9780198259466/15550015, (dostęp 11.12.2013), art. 5. [przypis autorski]